PORADNIA PSYCHODIETETYCZNA

LAPAROSKOPOWE WSZCZEPIENIE REGULOWANEJ OPASKI ŻOŁĄDKOWEJ W CHIRURGICZNYM LECZENIU OTYŁOŚCI

• 22.04.2013

Regulowana opaska żołądkowa, leczenie otyłości

Opublikowano w Medycyna Praktyczna Chirurgia 2011/05

Skróty: AGB - regulowana opaska żołądkowa

Leczenie chirurgiczne otyłości opaską żołądkową o zmiennym stopniu restrykcji (adjustable gastric band - AGB) stało się możliwe dzięki badaniom rozpoczętym w latach 80. XX wieku. Spośród badaczy, którzy wnieśli w tamtych latach największy wkład w rozwój tej metody operacyjnej, należy wymienić: Lubomyra Kumaka, Gerharda Szinicza, Daga Hallberga i Petera Forsella.^1-3 Prawdziwy przełom dokonał się jednak dopiero za sprawą techniki laparoskopowej, która dzięki swej małoinwazyjności zwiększyła akceptację leczenia chirurgicznego otyłości. Pionierami wszczepienia AGB techniką laparoskopową byli między innymi Guy-Bernard Cadiere i Franco Favretti.⁴ W Polsce po raz pierwszy zastosowano tę metodę leczenia w 1998 roku.⁵ 

Na początku XXI wieku AGB była w krajach europejskich najczęściej wykorzystywaną metodą operacyjnego leczenia otyłości. W ubiegłym roku okazała się także najczęściej wykonywaną operacją w USA. W Australii praktycznie jest to jedyna metoda chirurgicznego leczenia otyłości. Szacuje się, że w naszym kraju leczenia AGB dokonuje się u kilkuset chorych rocznie, a ogółem objęto nim kilka tysięcy chorych. Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że każdy chirurg ogólny powinien dysponować co najmniej podstawową wiedzą na temat tej metody leczenia, ponieważ może stanąć przed koniecznością udzielenia pomocy na przykład w ramach ostrego dyżuru pacjentowi z AGB, i to z powodu zagrożeń niekoniecznie związanych z otyłością czy też samą metodą leczenia.

Regulowana opaska żołądkowa jest silikonowym pierścieniem, do którego wewnętrznej powierzchni przymocowany jest balon w kształcie torusa. Balon jest połączony drenem z zastawką (portem). Opaskę umieszcza się wokół górnej części żołądka - podwpustowo (ryc. 1). Opaska ogranicza spożycie pokarmów, wywołując wcześniejsze uczucie sytości. Dzięki wszczepionemu podskórnie portowi możliwa jest zmiana stopnia wypełnienia opaski, a tym samym regulacja stopnia restrykcji. W ostatnich latach coraz częściej podkreśla się rolę nerwu błędnego w regulacji spożycia pokarmu u chorych z wszczepioną AGB.⁶ Zapewne ze względu na postulowany neuronalny mechanizm działania AGB trwają badania nad wykorzystaniem opaski z dodatkową stymulacją elektryczną zakończeń nerwu błędnego.

Ryc. 1. Regulowana opaska żołądkowa

Technika operacji

Po wytworzeniu odmy otrzewnowej za pomocą igły Veresa pod ciśnieniem zazwyczaj 15 mm Hg wprowadza się do jamy otrzewnej trokar o średnicy 10 mm (nr 1, ryc. 2), nieco na lewo od linii pośrodkowej ciała w odległości około 12-15 cm od wyrostka mieczykowatego. Po wprowadzeniu kamery i uwidocznieniu narządów jamy brzusznej oraz ustawieniu stołu w tak zwanej pozycji Fowlera (anty-Trendelenburga) pod kątem 35-45° wprowadza się kolejne trokary: bezpośrednio poniżej wyrostka mieczykowatego (nr 2), pod prawym łukiem żebrowym w linii środkowoobojczykowej o średnicy 5 mm (nr 3), pod lewym łukiem żebrowym w linii środkowoobojczykowej o średnicy 10 mm (nr 4); pomiędzy liniami: środkowoobojczykową i pachową przednią po stronie lewej na wysokości pierwszego trokara wprowadza się kolejny trokar o średnicy 10 mm (nr 5). Trokar nr 2 umożliwia wprowadzenie haka, którym unosi się lewy płat wątroby, stąd też jego średnica: 5 mm albo 10 mm zależy od średnicy haka. Istnieją również haki laparoskopowe, które można wprowadzić bezpośrednio przez powłoki bez konieczności zastosowania trokara. Po uniesieniu wątroby wprowadza się do trokara nr 5 narzędzie typu Babcock i - chwytając za przednią ścianę żołądka na granicy dna i trzonu w pobliżu krzywizny większej - odciąga żołądek w dół.

Ryc. 2. Miejsca wprowadzenia trokarów do operacji laparoskopowej regulowanej opaski żołądkowej

Kolejnym narzędziem, tym razem atraumatycznym grasperem o średnicy 5 mm wprowadzonym przez trokar nr 3, ujmuje się tkankę tłuszczową znajdującą się zazwyczaj w okolicy wpustu i odciąga ją w stronę prawą. Manewry te mają na celu uwidocznienie okolicy kąta Hisa. Za pomocą elektrody haczykowej wprowadzonej przez trokar nr 4 przecina się na odcinku 1-2 cm więzadło żołądkowo-przeponowe bezpośrednio nad wspomnianym kątem Hisa. Usuwa się z jamy brzusznej elektrodę haczykową i wprowadza narzędzie z zaginaną pod kątem 110° wieloczłonową końcówką, znane powszechnie jako goldfinger (nazwa nadana przez producenta, firmę Obtech). Narzędzie to, po wsunięciu w otwór uzyskany w więzadle żołądkowo-przeponowym, umożliwia wytworzenie kanału pozażołądkowego od strony krzywizny większej. Usuwa się z jamy brzusznej narzędzie typu goldfinger i przechwytuje żołądek narzędziem typu Babcock w okolicy krzywizny mniejszej na wysokości trzonu żołądka. Następnie elektrodą haczykową (przez trokar nr 4) przecina się część beznaczyniową więzadła wątrobowo-żołądkowego. Lewą ręką przy użyciu graspera unosi się i odsuwa na lewo tkankę tłuszczową z okolicy tętnicy żołądkowej lewej, co pozwala na uwidocznienie prawej odnogi przepony. W tym miejscu, to znaczy nieco z przodu prawej odnogi przepony, a z tyłu tętnicy żołądkowej lewej, otwiera się przestrzeń pozażołądkową.

Następnie wytwarza się kanał, rozpreparowując ją w głąb na odcinku kilku centymetrów za pomocą graspera trzymanego lewą ręką, podczas gdy prawą ręką przechwytuje się i unosi tkankę tłuszczową podtrzymywaną poprzednio grasperem trzymanym lewą ręką. Oczywiście jest to możliwe po wcześniejszym usunięciu z jamy brzusznej elektrody haczykowej i zastąpieniu jej atraumatycznym grasperem (trokar nr 4). Narzędzie typu goldfinger przez trokar nr 3 wprowadza się delikatnie do kanału pozażołądkowego w kierunku kąta Hisa. Ponowne przechwycenie żołądka w okolicy krzywizny większej na granicy dna i trzonu (narzędzie typu Babcock, trokar nr 5) oraz tkanki tłuszczowej okołowpustowej (grasper, trokar nr 4) umożliwia uwidocznienie kąta Hisa i zazwyczaj zagięcie końcówki goldfingera wystarcza do jej uwidocznienia wśród rozpreparowanych tkanek okolicy kąta Hisa. Wszelkie czynności zmierzające do wytworzenia kanału zażołądkowego należy wykonywać bardzo delikatnie, jakikolwiek opór tkankowy na tym etapie powinien być sygnałem ostrzegawczym wskazującym na próbę wytworzenia kanału w niewłaściwym miejscu. Może to zagrażać na przykład przedziurawieniem ściany żołądka lub przełyku. Ważną wskazówką jest także zachowanie właściwego kierunku wprowadzania goldfingera poprzez obserwację kąta Hisa. Uwidocznienie końcówki goldfingera kończy pierwszy etap operacji polegający na wytworzeniu kanału pozażołądkowego.

Na kolejnym etapie wprowadzamy do jamy otrzewnej opaskę. Można ją wsunąć przez trokar o odpowiedniej średnicy bądź też bezpośrednio przez powłoki brzucha. Pierwsza z opcji wymaga zazwyczaj zastosowania trokara o średnicy 15 mm, natomiast druga - czasowego usunięcia trokara i nieznacznego poszerzenia otworu. Zazwyczaj wykorzystuje się do wprowadzenia opaski lokalizację trokara nr 5. Wsuniętą opaskę przeciąga się przez kanał pozażołądkowy, a następnie zamyka. Wszystkie współcześnie produkowane opaski są wyposażone w mechanizm zatrzaskowy zabezpieczający je przed otwarciem, niewymagający dodatkowego szycia. Część producentów oferuje opaski w różnych rozmiarach umożliwiających dobranie średnicy do stopnia otyłości; są również dostępne opaski wyposażone w zatrzask z opcją stopniowanego zamykania.

Po zamknięciu opaski zaleca się - zgodnie z instrukcją producentów - otoczenie opaski przednią ścianą żołądka poprzez założenie szwów pomiędzy ścianę żołądka poniżej opaski a tkanki okołożołądkowe i okołoprzełykowe powyżej opaski. Zazwyczaj zakłada się 3-4 szwy pojedyncze lub materacowe. Postępowanie takie ma zmniejszyć ryzyko powiększania się części żołądka ponad opaską w wyniku jej obwodowego przemieszczenia. Niektórzy chirurdzy zrezygnowali z zakładania tego rodzaju szwów; nie ma jak dotąd wyników badań, które wskazywałyby na słuszność takiego postępowania.

Ostatnim etapem operacji jest wyprowadzenie z jamy brzusznej drenu łączącego opaskę z zastawką (portem) wszczepionym do tkanki podskórnej. Najczęstszą lokalizacją portu jest okolica pod lewym łukiem żebrowym. Port można także wszczepić na wysokości 1/3 dolnej części mostka. Podstawowymi zasadami, którymi należy się kierować przy wszczepianiu portu, są: stabilność względem podłoża, tunelizacja podskórna drenu, dopasowanie jego długości do odległości pomiędzy portem a opaską. Stabilność, która umożliwia pewne wkłucie się do portu oraz zabezpiecza przed ewentualną jego rotacją lub przemieszczeniem uzyskuje się przez jego przymocowanie do powięzi za pomocą szwów, specjalnych zszywek bądź wsuwki, w zależności od producenta opaski. Tunelizacja drenu zapobiega jego załamaniu, które może skutkować niedrożnością systemu bądź jego przerwaniem. Dopasowanie długości odcinka wewnątrzbrzusznego drenu zapobiega ewentualnemu przewieszaniu się pętli jelitowych wokół niego, co może być przyczyną niedrożności lub innych powikłań. Należy podkreślić, że staranność wszczepienia portu jest niemniej istotna od etapów wewnątrzbrzusznych operacji. Prawidłowe funkcjonowanie systemu zgodne z koncepcją opaski żołądkowej regulowanej jest możliwe tylko i wyłącznie przy zapewnieniu właściwego dostępu do portu. Operację kończy usunięcie z jamy brzusznej trokarów i zszycie brzegów ran. W przypadku zastosowania trokara o średnicy 15 mm wskazane jest zszycie brzegów powięzi.

Przedstawiona metoda daje ogólny wgląd w technikę operacji; przed jej praktycznym wykorzystaniem konieczne jest bezpośrednie szkolenie w ośrodku bariatrycznym. Oczywiście na każdym etapie operacji możliwe są pewne modyfikacje, począwszy od sposobu wytworzenia odmy otrzewnowej, wprowadzenia pierwszego trokara czy też miejsca i sposobu wszczepienia portu. Warto jednak pamiętać, zwłaszcza w początkowym okresie zdobywania doświadczenia w chirurgii bariatrycznej, że wszelkie samodzielne modyfikacje techniki operacyjnej mogą skutkować konsekwencjami, które dla osoby niedoświadczonej są trudne do przewidzenia. W ciągu ostatnich kilku lat ukazały się doniesienia o możliwości wykonania operacji w technice jednoportowej bądź też hybrydowej z dostępu przez naturalne otwory ciała.⁷

Opieka pooperacyjna

W zależności od stanu ogólnego chory po zakończonej operacji i po wybudzeniu trafia na oddział chirurgiczny. Sporadycznie chorzy wymagają pobytu na oddziale intensywnej opieki medycznej. W dniu operacji rozpoczyna się rehabilitację ruchową, a po kilku godzinach operowani mogą przyjmować doustnie płyny. W wielu ośrodkach Europy Zachodniej i USA operację wszczepienia opaski żołądkowej techniką laparoskopową wykonuje się w ramach chirurgii jednego dnia - pacjentów jeszcze wieczorem w dniu operacji wypisuje się do domu. W naszych polskich realiach wydaje się, że opieka nad chorym w warunkach szpitalnych do następnego dnia po operacji i wypis do domu w 1. dobie jest uzasadniony głównie względami organizacyjnymi. Należy pamiętać o zastosowaniu okołooperacyjnej profilaktyki przeciwzakrzepowej i przeciwbakteryjnej.

Opieka nad chorym z wszczepioną regulowaną opaską żołądkową

Po wypisie do domu chorzy zazwyczaj przez 2 tygodnie przyjmują dietę płynną. Przez kolejne 4 tygodnie zaleca się dietę przecieraną. Postępowanie takie ma na celu uniknięcie sytuacji, w której dojdzie do niekontrolowanego spożycia przez chorego pokarmu stałego, który mógłbym spowodować niedrożność żołądka na wysokości wszczepionej opaski. Niedrożność taka we wczesnym okresie pooperacyjnym, jeszcze przed ustabilizowaniem pozycji opaski przez wytwarzające się zrosty, mogłaby doprowadzić do wczesnego zsunięcia się opaski i konieczności jej usunięcia. Z upływem czasu choremu zaleca się spożywanie pokarmów stałych w regularnych odstępach, najlepiej 3 razy w ciągu dnia. Pokarmy należy dobrze rozgryzać, a podczas jedzenia oraz bezpoś rednio przed posiłkiem i po jego zakończeniu wskazane jest unikanie przyjmowania płynów, gdyż znoszą one efekt restrykcji. Podobnie, przyjmowanie pokarmów płynnych i półpłynnych w późnym okresie pooperacyjnym niweczy spodziewany restrykcyjny efekt operacji. Ze względu na ograniczenia w spożywaniu pokarmów wskazane jest regularne przyjmowanie przez chorych zespołu witamin w postaci płynnej. Okresowe wizyty kontrolne pozwalają na ocenę stopnia odżywienia, rozpoznanie ewentualnych niedoborów żywieniowych i - co najważniejsze - umożliwiają regulację stopnia restrykcji.

Regulacja stopnia restrykcji

Regulację stopnia restrykcji uzyskujemy dzięki regularnej okresowej ocenie stanu chorego. Najistotniejszymi czynnikami, które należy wziąć pod uwagę, są: stopień redukcji masy ciała, ocena ewentualnych niedoborów żywieniowych, subiektywne odczucie restrykcji zgłaszane przez chorego, ocenę radiologiczną i ewentualnie endoskopową górnego odcinka przewodu pokarmowego. Za optymalną redukcję masy ciała w okresie pooperacyjnym uważa się 0,5-1,0 kilograma tygodniowo. Chory nie powinien wykazywać cech niedoborów żywieniowych, powinien odczuwać restrykcję po spożyciu posiłków stałych, a swobodnie przyjmować posiłki płynne. Jeżeli nie stwierdzamy redukcji masy ciała, a chory nie odczuwa restrykcji po spożyciu pokarmu, istnieją wskazania do zwiększenia stopnia restrykcji poprzez wypełnienie systemu opaski (ryc. 3). Należy zwrócić uwagę na wymagania producenta odnośnie do płynu, który powinien zostać wprowadzony do systemu, czasami jest to 0,9% roztwór NaCl, czasami izotoniczny roztwór wodny środka cieniującego. Regulacja opaski pod kontrolą radiologiczną daje możliwość zobiektywizowania informacji, które uzyskujemy od chorego. Umożliwia ponadto wykrycie zmian patologicznych, które niejednokrotnie na początkowym etapie mogą być nieuchwytne bez tego badania, zwłaszcza migracji opaski do światła żołądka, powiększenia się części nadopaskowej żołądka czy też otwarcia się opaski. Czasami konieczne jest wykonanie badania endoskopowego w celu wykluczenia lub potwierdzenia migracji opaski, choroby refluksowej i innych.

Ryc. 3. Regulacja stopnia restrykcji opaski (opis w tekście)

Wyniki leczenia

Zastosowanie AGB prowadzi do redukcji masy ciała w granicach 40,7-54,2% nadmiernej masy ciała.8 Należy zauważyć, że jest to wynik średni, uzyskany na podstawie metaanalizy licznych badań naukowych. Indywidualny stopień redukcji masy ciała może być różny i zależy w dużym stopniu od zaangażowania chorego w przebieg leczenia. Z jednej strony, nietrudno sobie wyobrazić, że u pacjentów niezgłaszających się do kontroli, a tym samym do regulacji stopnia restrykcji, efekt redukcji masy ciała może w ogóle nie wystąpić lub mieć bardzo przejściowy charakter. Z drugiej strony, nadmierna restrykcja może doprowadzić wręcz do wyniszczenia. W tej metodzie jak w żadnej innej bardzo ważne są regularne wizyty kontrolne. Nieprzestrzeganie tego wymogu może nie tylko zniweczyć efekt leczenia, ale wręcz doprowadzić do powikłań zagrażających życiu i zdrowiu. Chory powinien mieć tego świadomość.

Uzyskiwana w wyniku leczenia redukcja masy ciała prowadzi do ustępowania licznych zmian patologicznych rozpoznawanych u chorych w okresie przedoperacyjnym, a będących powikłaniami otyłości. Przede wszystkim dotyczy to ustępowania cukrzycy typu 2 i nadciśnienia tętniczego. Kolosalne znaczenie ma poprawa samopoczucia chorych. Jednym z najbardziej interesujących wyników badań wskazujących na rolę operacyjnego leczenia otyłości i jej powikłań wszczepieniem opaski żołądkowej jest prospektywne badanie z randomizacją, porównujące leczenie zachowawcze i operacyjne cukrzycy typu 2 u chorych ze wskaźnikiem masy ciała w przedziale 30-40.⁹ Niewątpliwie te i inne badania spowodowały, że od kilku miesięcy jedna z opasek żołądkowych została dopuszczona w USA do chirurgicznego leczenia otyłości u chorych ze wskaźnikiem masy ciała już powyżej 30.

Powikłania wczesne i odległe

Laparoskopowe wszczepienie opaski żołądkowej wiąże się z ryzykiem powikłań okołooperacyjnych zarówno typowych dla samej metody, jak i tych mogących wystąpić podczas każdej operacji. Należy pamiętać, że operowani chorzy z racji choroby zasadniczej - otyłości i często towarzyszących jej powikłań - są predysponowani do rozwoju powikłań, takich jak zakrzepica i zatorowość, niewydolność oddechowa, niewydolność krążeniowa, zaburzenia metaboliczne, trudności w gojeniu ran, krwawienia i krwotoki, zakażenia i inne. Wśród powikłań związanych bezpośrednio z metodą leczenia niewątpliwie najgroźniejsza jest nieszczelność przewodu pokarmowego, do której może dojść w wyniku przedziurawienia ściany żołądka lub przełyku przy wytwarzaniu kanału pozażołądkowego bądź przy tunelizacji opaski przednią ścianą żołądka. Ponadto w bezpośrednim okresie po operacji obserwowano niedrożność przewodu pokarmowego na wysokości założonej opaski spowodowaną nadmiarem tkanki tłuszczowej okołożołądkowej. Powikłanie takie może wymagać ponownej operacji z otwarciem opaski, częściowym usunięciem tkanki tłuszczowej i ponownym zamknięciem opaski. Wczesne zsunięcie opaski, aczkolwiek opisywane sporadycznie, może wymagać jej usunięcia. Może także dojść do rozłączenia się elementów systemu. Podczas operacji należy zachować dużą ostrożność, ażeby nie uszkodzić samej opaski, drenu ani portu, co może być przyczyną nieszczelności systemu i uniemożliwić regulację stopnia restrykcji. Wśród najbardziej niebezpiecznych odległych powikłań AGB należy wymienić: migrację opaski do światła żołądka oraz powiększanie się nadopaskowej części żołądka prowadzące do przesuwania się opaski.

Przyczyny migracji opaski nie zostały dotychczas poznane; z jednej strony, mówi się o ucisku ciała obcego na ścianę żołądka prowadzącym z czasem do odleżyny, z drugiej - o procesie "odrzucania" ciała obcego przez ustrój, co zdarza się w przypadku innych implantów. Niezależnie od przyczyny jest to powikłanie, które musi zostać rozpoznane i leczone. Polega ono na przenikaniu części obwodu opaski do światła żołądka, która wówczas układa się w formie cięciwy, penetrując w dwóch miejscach ścianę żołądka. Najczęstszymi objawami podawanymi przez chorych jest: zanik restrykcji, przyrost masy ciała, przejściowe, najczęściej ustępujące samoistnie, dolegliwości bólowe nadbrzusza odpowiadające miejscowemu zapaleniu otrzewnej, niejednokrotnie przy szczegółowym wywiadzie promieniujące do lewego barku. W badaniu rentgenowskim górnego odcinka przewodu pokarmowego stwierdza się przechodzenie środka cieniującego zarówno przez światło opaski, jak i obok niej. Pomocne może być całkowite zamknięcie opaski, które wykaże przechodzenie środka cieniującego obok niej, a także wykonanie badania w projekcjach przednio-tylnych, skośnych i bocznej, gdyż osiowe nakładanie się obrazów może maskować rzeczywisty obraz radiologiczny migracji. Potwierdzenie przeniknięcia opaski do światła żołądka uzyskujemy na podstawie badania endoskopowego. Migrująca opaska musi zostać usunięta, gdyż może prowadzić do groźnych dla życia powikłań.¹⁰ Opisano endoskopowe techniki jej usunięcia, ale najczęściej stosowana jest technika laparoskopowa.¹¹ Usunięcie opaski oznacza ponowny przyrost masy ciała, chorzy wymagają więc jednoczesnego lub odroczonego wykonania innej operacji bariatrycznej.

Powiększanie się górnej, nadopaskowej części żołądka może być spowodowane wytworzeniem nadmiernej restrykcji bądź też spożywaniem przez chorego zbyt obfitych posiłków. Powiększona górna część żołądka prowadzi do przesuwania się obwodowego opaski, stąd też często możemy się spotkać z niewłaściwym określeniem "zsunięcie się opaski". Bez powiększonej górnej części żołądka nie rozpoznaje się przesunięcia opaski, zawsze pierwotną przyczyną jest powiększenie się górnej części żołądka, a przemieszczenie opaski ma charakter wtórny. W obrazie radiologicznym stwierdza się zazwyczaj utrudnione przechodzenie środka cieniującego przez światło opaski z jednoczasowym powiększeniem górnej części żołądka, opaska natomiast układa się horyzontalnie, podczas gdy prawidłowo powinna być ustawiona pod kątem 45°. Powiększenie górnej części żołądka i towarzyszące temu dystalne przemieszczenie się opaski może być w początkowym okresie leczone z powodzeniem zmniejszeniem stopnia restrykcji i czasowym przejściem na dietę płynną i półpłynną. Jeżeli leczenie zachowawcze nie przynosi spodziewanego efektu lub wręcz obserwuje się dalsze powiększanie górnej części żołądka, wskazane jest leczenie operacyjne polegające na otwarciu opaski, przesunięciu jej w kierunku wpustu, ponownym zamknięciu i ponownym obszyciu przednią ścianą żołądka. Jeśli powiększeniu górnej części żołądka towarzyszy niewydolność wpustu, istnieją wskazania do usunięcia opaski i wykonania innej operacji bariatrycznej, podobnie jak w przypadku migracji opaski.

Obserwuje się także inne powikłania, takie jak: odległe zakażenie okolicy wszczepionego portu, nieszczelność systemu, rotację portu czy też otwarcie opaski.¹² Każde z nich wymaga odpowiedniej diagnostyki, najczęściej radiologicznej i endoskopowej. Wymienione powikłania mogą stwarzać konieczność ponownego leczenia operacyjnego. Wyniki badań wykazują, że ogólna liczba chorych, u których zachodzi potrzeba usunięcia opaski wynosi 2% na każdy rok obserwacji pooperacyjnej. Z drugiej strony, oznacza to, że po upływie 10 lat od operacji u 80% chorych metoda ta nadal przynosi korzystny efekt terapeutyczny.

Podsumowanie

Laparoskopowe wszczepienie AGB jest uznaną i powszechnie stosowaną metodą operacyjnego leczenia otyłości. Pozostaje metodą o najmniejszym stopniu inwazyjności i jest obarczona najmniejszą liczbą powikłań w okresie okołooperacyjnym. Przebieg leczenia i odległy jego wynik zależą niewątpliwie od zaangażowania chorego w proces terapeutyczny. Decydującą rolę odgrywają okresowe wizyty kontrolne i regulacja stopnia restrykcji, jaką zapewnia opaska. Pod pewnymi względami operacja ta dopiero zapoczątkowuje proces leczenia otyłości.

PIŚMIENNICTWO

dr Agata Gaździńska

Uwaga! Przedruk, kopiowanie, skracanie, wykorzystanie tekstów (lub ich fragmentów) oraz zdjęć i elementów graficznych publikowanych na stronie www.afrotena.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych wymaga zgody właściciela strony!

<< Powrót